بسم تعالیی

تاریخچه زبان فارسی


زبان فارسی از قدیمی ترین زبان ها و از گروه زبان هندو-ایرانی (آرین) است که تمامی زبان های شبه قاره هند ، ایران و اروپا را در برمی گیرد. بیش از پنجاه درصد جمعیت ایران ، 25 درصد از جمعیت افغانستان و حدود 2 میلیون نفر از جمعیت پاکستان به زبان فارسی صحبت می کنند. زبان فارسی زبان اصلی خاندان هخامنشی بوده است که امروزه به آن فارسی باستان می گویند با خط میخی نوشته می شد . از زبان فارسی باستان چهار لهجه شناخته شده است : مادی، سکایی، اوستایی و فارسی باستان. از لهجه های مادی و سکایی که در غرب ایران و مناطق تحت فرمانروایی مادها و شمال ایران از مرزهای چین تا دریای سیاه کلمات و اثار محدودی به جا مانده است. اوستایی و فارسی باستان گویش مردم اطراف دریاچه هامون بوده است.


زبان فارسی باستان در طول چندین قرن دچار دگرگونی های متعددی شد تا به صورت فارسی میانه درامد که به آن پهلوی هم می گویند. خط زبان پهلوی 25 علامت داشت و از راست به چپ نوشته می شده است. در زبان فارسی میانه نیز با ورود اسلام به ایران تغییراتی صورت گرفت و با برخی کلمات عربی درهم امیخت و فارسی دری نام گرفت. زبانی که امروزه ایرانیان با آن صحبت می کنند ادامه فارسی دری است و الفبای آن نیز از الفبای عربی گرفته شده است.


اشتراکات زبان فارسی با سایر زبان ها

زبان فارسی دارای کلمات مشترک زیادی با زبان انگلیسی است به عنوان مثال کلمات زیر از زبان انگلیسی وارد زبان فارسی شده اند: “shawl”, “pyjama”, “khaki”, “kiosk”, “divan”, “lilac”, “jasmine”, “julep”, “jackal”, “caravan”, “bazaar”, “checkmate” and “dervish”. البته واژگان فارسی زیادی نیز به زبان های دیگر وارد شده اند که می توان به واژگان زیر اشاره کرد: بانک (بنک داری) ، بهتر (بتر) ، خوب (گود) ، برادر ، مادر ، دختر، شکر و غیره در زبان انگلیسی . در کتب مقدس نیز واژگانی از فارسی وجود دارد مانند : پردیس (فردوس) . برخی از مکان های جغرافیایی در خاورمیانه و شمال افریقا نیز نامی فارسی دارند مانند: بغداد ، عمان (هومان) حیدرآباد، شبرقان (شاپورگان) و ... بیش از دویست واژه فارسی در زبان های قرقیزی، قزاقی، ترکمنی و ایغوری وجود دارد که به مرور زمان و در طی قرن ها از این سوی دریای آمو به آن سو نفوذ کرده اند. بیش از 350 وازه فارسی در زبان اندونزیایی شناسایی شده است مانند : خوش=خیلی خوب ، سودا، بازرگانی، کدو، نان .


موسسه ترجمه انلاین فست مترجم با بهره مندی از مترجمین زبده و کارازموده اماده ارائه خدمات ترجمه تخصصی متون فارسی به انگلیسی در سرتاسر کشور می باشد. برای ثبت سفارش و قیمت گذاری رایگان هم اکنون می توانید اقدام نمایید ما همیشه انلاین هستیم.

برای کسب اطلاعات بیشتر مطالعه لینک های زیر می تواند مفید باشد:

ترجمه دانشجویی
ادبیات فارسی

فهرست مطالب این نوشته


مختصری از تاریخ زبان فارسی – از گذشته‌های دور تا امروز

ما گویشوریم. این گزاره درواقع دو کلمه است اما بسته‌ای است از پرسش‌ها و اطلاعات. مثلاً این‌که این «ما» کیست؟ آیا شامپانزه‌ای که به نحوی به متصدی باغ وحش می‌فهماند گرسنه است هم گویشور است؟ گویش چیست؟ ارتباط آن با زبان چیست؟ این «ما» اگر فقط انسان باشد یعنی کدام انسان‌ها؟ کجای دنیا؟ اصلاً موقعیت جغرافیایی در مورد گویش چه اهمیتی دارد؟ این «ما» به چه زبانی حرف می‌زند؟ و پرسش‌هایی دیگر. در این مطلب، از این «ما» به تاریخ زبان فارسی می‌رسیم.

ما و تاریخ زبان فارسی بیاید «ما» را مجموعه‌ای افراد در نظر آوریم که همگی به یک زبان سخن می‌گویند. مثلاً به فرض جمعیت فارسی‌زبان را در نظر بگیریم و بعد چند سؤال را از بالا استخراج کنیم و کمی ریز شویم و به یک پرسش برسیم؛ ما فارسی زبانان به چه زبانی حرف می‌زنیم و این زبان از کجا آمده؟ یعنی همیشه به همین شکل بوده؟ مطمئناً خیر. ما با خواندن چند اثر ادبی فارسی که به صد سال پیش مربوط باشند هم درمی‌یابیم که زبان فارسی امروز با سال‌های گذشته تفاوت دارد و هرچه به عقب برگردیم این تفاوت‌ها بیشتر و بیشتر می‌شود. زبان فارسی این‌جا به عنوان نمونه‌ای از هزاران زبان بشری دیگر انتخاب شده، تنها به این دلیل که برای بیشتر مخاطبان این متن آشناتر است. هدف اصلی از این قصه‌گویی تاریخی آشنا کردن مخاطبان با زبان‌شناسی تاریخی و نیز این حقیقت است که همه زبان‌های بشری طی تاریخ دست‌خوش تغییر می‌شوند و اغلب این تغییرات خارج از اراده و مصلحت‌اندیشی‌های اهل زبان رخ می‌دهد. برای این‌که با تغییرات تاریخی زبان‌ها آشنا شویم، بیایید درباره تاریخ زبان فارسی صحبت کنیم و تا می‌توانیم به عقب برویم. اصلاً بیایید به عقب‌ترین نقاط شناخته‌شده یا حدس‌ زده ‌شده برگردیم. در صورتی که به مطالعه جنبه‌های مختلف تاریخ علاقه دارید، مشاهده مجموعه فیلم‌های آموزش تاریخ و باستان‌شناسی فرادرس را به شما پیشنهاد می‌کنیم. زبان فارسی؛ یکی از فرزندان یک خانواده قدیمی و بزرگ زبانی رسمی ما ــ فارسی ــ متعلق به مجموعه‌ای است که اصطلاحاً به آن «زبان‌های ایرانی» گفته می‌شود. اصطلاح «زبان‌های ایرانی» نه جنبه قومیتی دارد، نه سیاسی و نه جغرافیایی. فقط اصطلاحی تاریخی است درباره تبار و خویشاوندی چند زبان مختلف که نه لزوماً در ایران امروزی صحبت می‌شوند، نه شامل همه زبان‌های رایج در ایران امروزی می‌شوند، نه لزوماً ارتباطی به تبار و خون و قومیت اقوامی دارد که به یکی از زبان‌های ایرانی سخن می‌گویند (مثلاً هزاره‌ها فارسی‌زبان اند، اما پیوند خونی آشکاری با مغول‌ها دارند؛ آن‌ها بازماندگان مغول‌هایی هستند که به ایران آمدند و فارسی‌گو شدند؛ زبان آن‌ها تباری از خانواده زبان‌های ایرانی دارد؛ اما پیوند قومی آن‌ها را نمی‌توان با مردم مغولستان نادیده گرفت). فیلم مجموعه آموزش ادبیات فارسی و نگارش دوره متوسطه – درس، تمرین، حل مثال و تست در فرادرس فیلم مجموعه آموزش ادبیات فارسی و نگارش دوره متوسطه – درس، تمرین، حل مثال و تست در فرادرس کلیک کنید در ایران امروز به جز زبان‌های ایرانی، چند خانواده بزرگ زبانی دیگر هم حضور دارند: چند زبان مهم از شاخه زبان‌های ترکی در ایران صحبت می‌شود؛ از ترکی آذربایجانی بگیرید تا قشقایی و خلجی و ترکمنی. دست‌کم دو گروه عمده از گویش‌وران ایرانی به زبان‌های سامی صحبت می‌کنند: عرب‌ها و آشوری‌ها. زبان ارمنی جزء زبان‌های ایرانی نیست، اما خویشاوندی دوری با زبان‌های ایرانی دارد و گویش‌وران ارمنی‌زبان زیادی در ایران زندگی می‌کنند. در ایران زبانی از شاخه زبان‌های دراویدی نیز صحبت می‌شود که زبان مردم بومی هندوستان قبل از یورش اقوام آریایی به شبه‌قاره بوده است. این زبان که در مناطقی از بلوچستان گویش‌ورانی دارد، براهویی نامیده می‌شود. حتی زبانی از شاخه زبان‌های هندی نیز در ایران گویش‌ورانی دارد؛ زبان زرگری یا رومانی متعلق به شاخه‌ای از زبان‌های هندی است که کولی‌ها همراه خود از هند به افغانستان، ایران و اروپا برده‌اند و چند صد سال پیش از اروپا دوباره به ایران وارد شده است. همه این زبان‌ها زبان‌های مردم ایران هستند و این که از نظر زبان‌شناسی تاریخی جزء زبان‌های ایرانی نیستند، باعث نمی‌شود اهمیت و ارزش و اعتباری درجه دو داشته باشند. باقی زبان‌های رایج در ایران، از قبیل بلوچی، کرمانجی، هورامی، لکی، تاتی، تالش، راجی، بهدینی، لری، اچمی، فارسی و … به دلیل ویژگی‌های مشترک فراوانی که با هم (و با بسیاری زبان‌های خارج از مرزهای ایران) دارند، به اصطلاح از یک تبار و دسته هستند که زبان‌های ایرانی نامیده می‌شوند. این اصطلاح بیان‌کننده مشخصه‌های مشترک بین اعضای این خانواده است که به ریشه تاریخی مشترک آن‌ها بازمی‌گردد. زبان‌هایی مثل پشتون، یغنابی و اوستی/آسی نیز زبان‌های ایرانی دیگری هستند که عمده گویش‌وران آن‌ها خارج از مرزهای ایران زندگی می‌کنند و حتی در مواردی (مثلاً گویش‌وران مسیحی که به زبان اوستی/آسی سخن می‌گویند) هویت دینی و ملی بسیار متفاوتی با ذهنیت ما از واژه «ایرانی» دارند. بنابراین در این نام‌گذاری مرزهای سیاسی و جغرافیایی و قومی مورد نظر نیستند. همان‌طور که درباره هزاره‌های فارسی‌گو دیدیم، حتی ممکن است مردمی که هویت و تبار غیرایرانی دارند (مثلاً وابسته به یکی از قومیت‌های سامی هستند) به یکی از زبان‌های منشعب شده از این خانواده تکلم کنند. درواقع نام «زبان‌های ایرانی» با توجه‌ به شواهد زبان‌شناسی تاریخی برای گروهی از زبان‌ها برگزیده شد که با توجه به شباهت‌های واژه‌شناختی و دستوری می‌دانیم که ریشه همگی به نیای مشترکی در چند هزار سال پیش بازمی‌گردد. به این ترتیب زبان‌های آسی، پشتو یا کردی جزو خانواده زبان‌های ایرانی هستند؛ گرچه گویش‌وران این زبان‌ها ساکن ایران نباشند. اگر ریشه مشترک همه‌های زبان‌های ایرانی به زبان مشترکی می‌رسد که چند هزار سال پیش تکلم می‌شده، خود این زبان فرضی و قدیمی از کجا آمده است؟ خود این زبان ایرانی قدیمی و همه زبان‌های ایرانی بعد از آن، شاخه‌ای از خانواده «زبان‌های هند و ایرانی» است؛ یعنی نیای مشترک باز هم قدیمی‌تری میان قدیمی‌ترین زبان ایرانی و قدیمی‌ترین زبان هندی وجود دارد که آن را هندوایرانی باستان می‌نامیم. خود این زبان هم از نیای مشترک خیلی قدیمی‌تری آمده که زبان هندواروپایی باستان نامیده می‌شود و خودش نیای مشترک زبان‌های ایرانی، هندی و اغلب زبان‌های اروپایی بوده است. همه زبان‌هایی که از زبان هندواروپایی باستان مشتق شده‌اند، فرزند خانواده بزرگ «زبان‌های هند و اروپایی» هستند. آیا پیش از زبان هندواروپایی باستان هم زبان قدیمی‌تری وجود داشته؟ البته که وجود داشته، اما به خاطر تغییرات بسیار زیاد زبان‌ها و فقدان آثار مکتوب تقریباً راهی وجود ندارد که زبان‌های قدیمی‌تر را بازسازی کنیم و نشان دهیم که زبان هندواروپایی باستان با کدام خانواده زبانی دیگر (مثل زبان‌های ترکی باستان یا سامی باستان یا اورالی باستان یا مغولی باستان) قرابت نزدیک‌تری داشته است. از این عقب‌تر تنها چیزی که درباره آن اطمینان داریم این است که همه زبان‌های امروزی بشر، هر اندازه هم که با یکدیگر تفاوت داشته باشند، نیای مشترکی داشته‌اند که قدمت آن به حدود پنجاه هزار تا صد هزار سال پیش می‌رسد. آیا قبل از آن انسان‌ها زبان مشترکی داشتند؟ هیچ چیزی درباره آن نمی‌دانیم!

.

(صغحه بعد )
(صغحه قبل)